Zemin Deneyleri için Numune Alma, Taşıma ve Saklama Koşulları

Zemin Deneyleri için Numune Alma, Taşıma ve Saklama Koşulları

 

Zemin numuneleri, geoteknik mühendislikte yapılan deneylerin doğruluğunu sağlamak için dikkatle alınmalı, taşınmalı ve saklanmalıdır. Numunelerin alınma yöntemleri, taşıma koşulları ve saklama süreçleri, zeminin türüne ve numunenin analiz amacına göre değişiklik gösterir. Örselenmiş ve örselenmemiş numuneler için belirlenen uluslararası standartlara uyum, doğru ve güvenilir deney sonuçları elde etmek için kritik öneme sahiptir.

---

Örselenmemiş Zemin Numuneleri

 

Standartlar

• TS EN ISO 22475-1: Zemin numunelerinin alınması, taşınması ve sınıflandırılması için temel standarttır.
• ASTM D4220: Numunelerin korunması, taşınması ve saklanması için prosedürleri tanımlar.

Numune Alma Koşulları

Amaç:
Zemin numunesinin doğal yapısını, nem içeriğini ve sıkışabilirliğini bozmadan almak.

Nasıl Alınır?

1. Hazırlık:

   • Numune alınacak alan temizlenir. Yüzeydeki organik malzemeler, taşlar ve diğer yabancı maddeler uzaklaştırılır.
   • Zemin tabakasının doğal yapısının bozulmaması için uygun ekipman seçimi yapılır.

2. Yöntem:

   • Shelby Tüpü veya Silindirik Tüp:
     • Pistonlu tüpler zemine dik olarak yerleştirilir. Zemin numunesi tüpe alınırken sıkıştırılma ve kesilme gibi deformasyonlardan kaçınılır.
     • Tüp dolduktan sonra her iki uç parafin veya mumla kaplanır.
   • Blok Numune Alma:
     • Yumuşak ve kohezyonlu zeminlerde, kesici aletlerle düzgün bir blok şekli oluşturularak alınır. Blok numuneler nem geçirmez kaplarda korunur.

3. Miktar:

   • Tüp numuneler için 10-15 cm çapında, 20-25 cm yüksekliğinde bir tüp kullanılır.
   • Blok numuneler için en az 20-30 kg gereklidir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Numune alımı sırasında zemin tabakasının doğal tabakalaşması bozulmamalıdır.
• Nem kaybını önlemek için numune alma işlemi hızlı ve dikkatli yapılmalıdır.
• Standart Uyumu: TS EN ISO 22475-1 ve ASTM D4220’ye uygun hareket edilmelidir.

---

Taşıma Koşulları

 

Nasıl Taşınır?

1. Koruma:
   • Tüp numuneler, dikey pozisyonda taşınmalı ve darbelere karşı köpüklü kutularla korunmalıdır.
   • Blok numuneler, plastik filmle sarılarak darbelere karşı koruyucu kutulara yerleştirilir.
2. Sıcaklık ve Nem:
   • Sıcaklık: 20°C ± 2°C
   • Bağıl nem: %50 ± 5

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Tüp numunelerin uçları sıkıca kapatılmış olmalıdır.
• Darbe, sarsıntı ve sıcaklık değişikliklerinden korunmalıdır.
• Etiketleme: Tüm numuneler üzerinde, alınma tarihi, derinlik ve proje bilgileri gibi detaylar yer almalıdır.

---

Saklama Koşulları

 

Nasıl Saklanır?

1. Ortam:
   • Tüp numuneler, dikey pozisyonda sabit raflarda saklanır.
   • Blok numuneler, darbelere karşı korumalı şekilde raflarda muhafaza edilir.
   • Saklama sıcaklığı: 20°C ± 2°C, bağıl nem: %50 ± 5
2. Saklama Süresi:
   • Örselenmemiş numuneler, alınma tarihinden itibaren 1 ay içinde analiz edilmelidir. Daha uzun süreli saklama durumunda düzenli kontroller yapılmalıdır.

---

Örselenmiş Zemin Numuneleri

 

Standartlar

• TS 1900-1: Zemin numunelerinin fiziksel ve kimyasal analizlere uygun şekilde alınması ve saklanması için temel standart.
• ASTM D4220: Örselenmiş numunelerin taşınması ve korunması prosedürlerini içerir.

Numune Alma Koşulları

Amaç:
Zeminin fiziksel ve kimyasal özelliklerini analiz etmek için temsili numuneler almak.

Nasıl Alınır?

1. Hazırlık:
   • Numune alınacak bölge yüzeyinden en az 5-10 cm derinlik kazılarak temizlenir.
   • Farklı katmanlardan temsili numune alınarak homojen bir karışım oluşturulur.
2. Yöntem:
   • Kürek ve Kazma:
     • Sahada kolay erişilebilen yerlerden alınır.
   • Sondaj Artıkları:
     • Sondajdan çıkarılan malzemeler, temsili numune oluşturmak için kullanılır.
3. Miktar:
   • Minimum 20-30 kg alınmalıdır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Homojenlik sağlanmalıdır. Farklı tabakalar bir arada karıştırılmamalıdır.
• Numune yabancı maddelerden arındırılmalıdır.

---

Taşıma Koşulları

 

Nasıl Taşınır?

1. Koruma:
   • Plastik torba veya kapalı çuvallarda taşınmalıdır.
   • Vakumlu torbalar kullanılarak nem kaybı önlenebilir.
2. Sıcaklık ve Nem:
   • Sıcaklık: 20°C ± 5°C
   • Bağıl nem: %40 - %60

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Torbaların delinme veya yırtılma riski kontrol edilmelidir.
• Taşıma sırasında aşırı sıcaklık ve nem değişikliklerinden kaçınılmalıdır.

---

Saklama Koşulları

 

Nasıl Saklanır?

1. Ortam:
   • Plastik torbalarda veya çuvallarda kuru, temiz bir ortamda muhafaza edilmelidir.
   • Güneş ışığından uzak tutulmalıdır.
2. Süre:
   • Örselenmiş numuneler genellikle kısa süreli saklama (1-2 hafta) için uygundur.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Numuneler düzenli olarak fiziksel bozulma açısından kontrol edilmelidir.
• Uzun süreli saklama gerekiyorsa nem koruyucu kaplar tercih edilmelidir.

---

Karşılaştırmalı Tablo: Örselenmemiş ve Örselenmiş Zemin Numuneleri

Aşağıda, örselenmemiş ve örselenmiş zemin numuneleri için numune alma, taşıma ve saklama koşulları detaylı bir şekilde karşılaştırılmıştır:

Koşullar	Örselenmemiş Zemin Numuneleri	Örselenmiş Zemin Numuneleri
Amaç	Doğal yapıyı, nem içeriğini ve sıkışabilirliği korumak	Fiziksel ve kimyasal özellikleri analiz etmek
Standartlar	TS EN ISO 22475-1, ASTM D4220	TS 1900-1, ASTM D4220
Numune Alma Yöntemi	Shelby tüpü veya blok numune	Kürek, kazma veya sondaj artıkları
Miktar	Tüp: 10-15 cm çapında, 20-25 cm yüksekliğinde	Minimum 20-30 kg
Taşıma Sıcaklığı	20°C ± 2°C	20°C ± 5°C
Taşıma Nem Oranı	%50 ± 5	%40 - %60
Taşıma Koruması	Tüp uçları mum/parafinle kapatılmış, köpüklü kutular	Plastik torbalar veya çuvallar
Saklama Ortamı	Dikey yerleştirme, nem ve sıcaklık kontrollü raflar	Kuru ve temiz bir ortam, ayrı torbalar veya çuvallar
Saklama Süresi	Maksimum 1 ay, düzenli kontrol	1-2 hafta, düzenli kontrol
Fiziksel Koruma	Sıkışma, çatlak ve nem kaybından korunmalı	Çapraz kirlenme ve bozulmadan korunmalı
Etiketleme	Derinlik, alınma tarihi ve proje bilgileri belirtilmeli	Numune yeri, tarih ve katman bilgisi eklenmeli

---

 

Sonuç ve Öneriler

Zemin deneylerinde doğru sonuçlar elde etmek için numunelerin alınması, taşınması ve saklanması süreçlerinde TS EN ISO 22475-1, TS 1900-1 ve ASTM D4220 standartlarına uyulmalıdır. Örselenmemiş numuneler, hassas analizler için doğal yapısını koruyacak şekilde muhafaza edilirken, örselenmiş numuneler temsili özelliklerini koruyarak kısa sürede analiz edilmelidir.

---